Immense uitdagingen ondersteunend voor goud

Goud consolideerde in oktober vanwege de omgekeerde correlatie met de dollar

De goudprijs consolideerde in oktober tussen de $ 1850 en $ 1950 per ounce en correleerde daarbij omgekeerd ten opzichte van de koers van de Amerikaanse dollar. De dollar reageerde op zijn beurt op de risicosentimenten op de aandelenmarkten: op dagen van zwakte op de aandelenmarkten nam de risicobereidheid onder beleggers af en steeg de dollarkoers. Dat waren de dagen waarop de goudprijs daalde. Begin oktober trok president Donald Trump de stekker uit de onderhandelingen over een stimuleringspakket voor Amerikanen die te lijden hebben van de coronacrisis. Dit zorgde voor dalingen op de aandelenmarkt. Hierdoor steeg de dollarkoers en daalde de goudprijs scherp naar $ 1874 per ounce. Daarna bleef de goudprijs het grootste deel van de maand hangen boven het niveau van $ 1900 per ounce. Totdat Frankrijk en Duitsland opnieuw in lockdown moesten vanwege een nieuwe coronagolf in Europa. Toen gingen de aandelenmarkten opnieuw onderuit, steeg de dollarkoers en daalde de goudprijs naar $ 1865 per ounce. Goud sloot de maand af met een verlies van $ 7,01 (0,4%) op $ 1878,81.

De correlatie tussen goud en aandelen

Mogelijk hebben de recente goudprijsschommelingen gezorgd voor enige verwarring onder beleggers, doordat de goudzwakte hand in hand ging met dalingen op de aandelenmarkt. Omdat goud wordt gezien als veiligehavenbelegging, leeft bij veel beleggers het idee dat de goudprijs negatief zou moeten correleren met de aandelenmarkt. In de praktijk is de langetermijncorrelatie van goud met de S&P 500¹ echter nagenoeg nul. Dat betekent dat er geen vast verband is tussen goud en aandelen.^* Met andere woorden, soms is er een correlatie en soms niet. De meest bepalende factoren voor de goudprijs zijn negatieve correlaties met de dollar en met de reële rente, en een positieve correlatie met systemische financiële risico's. Momenteel wordt de dollar door de markt gezien als veilige haven, en dat heeft een negatief effect op de goudprijs. We denken dat dit van tijdelijke aard is. Wanneer er nieuwe systemische risico's opdoemen, zal de goudprijs weer stijgen.

Goudaandelen renderen volgens verwachting en leveren hogere dividenden

Goudaandelen hielden gelijke tred met goud: de NYSE Arca Gold Miners Index (GDMNTR)² daalde met 4,2% en de MVIS Junior Global Gold Miners Index (MVGDXJTR)³ met 4,3%. Eind oktober publiceerden de eerste goudproducenten hun resultaten over het derde kwartaal. Tot dusver voldeden alle bedrijven aan de verwachtingen en hebben meerdere bedrijven hun dividend verhoogd. Zo verhoogde Newmont Mining (7,1% van het netto beheerd vermogen) zijn dividend met 60% naar 2,7%, de hoogste yield binnen de Noord-Amerikaanse goudsector.

Winst ondanks vraagoverschot omdat goud wordt gezien als financieel bezit?

De goudvraagtrends over het derde kwartaal van de World Gold Council (WGC) lieten zien dat de vraag over het jaar tot heden 2972 ton bedroeg, 10% minder dan over dezelfde periode in 2019. Door de pandemie daalden de goudvraag van centrale banken en de vraag naar sieraadgoud: centrale banken kochten 66% minder goud in en de vraag naar sieraadgoud is sinds vorig jaar met 42% afgenomen. Dit werd deels gecompenseerd door een recordvraag vanuit exchange traded products (ETPs) die in fysiek goud beleggen en door een sterke vraag naar goudstaven en -munten. We verwachten dat de coronagerelateerde vraagzwakte tot in 2021 aanhoudt.

Volgens de WGC bedroeg het totale aanbod van gedolven goud dit jaar tot nu toe 2477 ton. Dat is een daling van 5% ten opzichte van vorig jaar. Deze daling wordt voornamelijk toegeschreven aan de lockdowns van eerder dit jaar. Het aanbod van gerecycled goudschroot is met 944 ton ongeveer gelijk aan vorig jaar. Het totale aanbod van 3421 ton resulteerde in een substantieel vraagoverschot van 449 ton. Maar ondanks dit vraagoverschot van 15% is de goudprijs dit jaar met 23,8% gestegen. We houden beleggers altijd voor dat de vraag- en aanbodfactoren die voor overige grondstoffen van toepassing zijn, niet gelden voor goud. In tegenstelling tot andere grondstoffen, wordt goud gezien als onderdeel van het financiële vermogen. Goud wordt, net als aandelen, obligaties en valuta's, verzameld. Al het goud dat ooit is gedolven, en dat is zo'n 200.000 ton, is op de markt verkrijgbaar, meestal in de vorm van staven, munten of sieraden. Het vraagoverschot van dit jaar valt in het niet vergeleken met deze omvang van de bovengrondse goudvoorraad. De meeste eigenaren vinden het dan ook prima om hun goudposities tegen de huidige prijzen aan te houden. Goudhaussemarkten ontstaan door de vraag naar beleggingsgoud als veilige haven en als middel om vermogen op te slaan. Goudprijstrends kunnen het best worden afgelezen aan de hand van de koersen van goud-ETPs en de vraag naar goudstaven en -munten.

Kijken naar het verleden om te zien wat ons te wachten staat

Op het moment dat ik dit blogartikel schrijf (4 november) lijkt het erop dat de Democraten hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden behouden, ook al krijgen de Republikeinen er enkele zetels bij. En het ziet ernaar uit dat de Senaat in meerderheid Republikeins blijft. Biden wordt waarschijnlijk president, hoewel zijn voorsprong dermate gering is, dat de uitslag mogelijk wordt aangevochten. In veel peilingen en nieuwsberichten werd voorspeld dat de Democraten niet alleen het presidentschap zouden winnen en het Huis van Afgevaardigden zouden behouden, maar ook een meerderheid in de Senaat zouden krijgen. Inmiddels is echter duidelijk geworden dat deze zogenaamde 'blue sweep' is uitgebleven. Als Biden inderdaad het presidentschap wint, krijgt hij dus te maken met een verdeeld Congres.

Een blik op de economie onder de regering Obama-Biden kan enig licht werpen op wat we in de komende vier jaar op economisch gebied mogen verwachten. Barack Obama en Joe Biden konden een progressieve agenda uitvoeren met hogere belastingen en meer regelgeving. Het gevolg was dat de groei van het bruto binnenlands product (bbp) tussen 2010 en 2016 inzakte naar 2,2%, de laagste groei sinds tachtig jaar. De groei van de werkgelegenheid en de inkomensgroei stagneerden. Met een verdeeld Congres verwachten we echter dat Joe Biden niet in staat zal zijn om uitvoering te geven aan de plannen voor het verhogen van inkomsten- en vennootschapsbelastingen, waar hij tijdens zijn campagne voor heeft gepleit. Ook wordt er waarschijnlijk paal en perk gesteld aan zijn wens om in de komende tien jaar de overheidsuitgaven met $ 5,4 biljoen te verhogen om uitvoering te geven aan plannen op het gebied van energie, gezondheidszorg en andere sociale programma's. We denken dat hij gaat proberen zijn doelen te bereiken door de economie te belasten met nieuwe regels en regeringsbesluiten.

Wie het presidentschap ook gaat winnen, de uitdagingen zullen gigantisch zijn. Waarschijnlijk hebben we nog tot ver in 2021 te maken met de pandemie. Veel sectoren blijven in recessie. Uitstelregelingen voor het afbetalen van studieschulden en hypotheken zullen aflopen. Het aantal gedwongen verkopen en uithuiszettingen zal naar verwachting fors toenemen. De coronasteunprogramma's voor kleine bedrijven raken uitgeput. De Amerikaanse staatsschuld, die momenteel al meer dan $ 20 biljoen bedraagt, neemt volgens het Congressional Budget Office (CBO) in de komende tien jaar met nog eens $ 13 biljoen toe vanwege groeivertraging, vergrijzing, stijgende kosten voor de gezondheidszorg en schuldendienstbetalingen. In het derde kwartaal ging een recordaantal Amerikaanse bedrijven failliet. Volgens BlackRock krijgen we te maken met bedrijfsherstructureringen die qua omvang de piek van de kredietcrisis van 2008 zouden kunnen overstijgen. Sinds 2007 is het bedrag aan schulden met een rating van minder dan investment grade meer dan verdubbeld tot $ 5,7 biljoen. Analisten van Moody's verwachten dat het totaal aan begrotingstekorten van Amerikaanse staten tot en met 2022 kan oplopen tot $ 434 miljard, terwijl het slechts de derde keer in negentig jaar tijd is dat de gecombineerde inkomsten van alle staten in de VS dalen.

Het grootste punt van zorg is de Fed

De uitdagingen zijn immens, maar we denken dat een mogelijk pact tussen de Fed en de overheid nog veel zorgwekkender is. In de afgelopen maanden waren we getuige van een niet-aflatende stroom uitspraken vanuit de Fed-top die aangaven dat de overheid haar tekorten zou moeten opvoeren om de economie te stimuleren. En dat terwijl de politici in Washington altijd al geneigd waren om schier oneindig te lenen en uit te geven. Tijdens de Obama-jaren hebben de Democraten het laatste restje begrotingsdiscipline losgelaten, en onder Trump hebben de Republikeinen deze lijn voortgezet. En nu is het zover gekomen dat de Fed deze houding aanmoedigt met uitspraken als 'Het ontbreken van fiscaal stimuleringsbeleid is een veel groter probleem dan wat wij doen met onze balans' en 'Het herstel verloopt sterker en sneller wanneer monetair en fiscaal stimuleringsbeleid samen worden ingezet om de economie te ondersteunen totdat de problemen achter de rug zijn'. Het lijkt erop dat de Fed zijn onafhankelijkheid te grabbel gooit door voor het eerst in zijn geschiedenis partij te kiezen in het politieke debat.

Op dit moment zijn we ervan overtuigd dat de Fed zijn opmerkingen richting wetgevers en het Ministerie van Financiën ziet als tijdelijk en met de bedoeling de coronacrisis het hoofd te bieden. Na het verruimende monetaire beleid tijdens de wereldwijde kredietcrisis probeerde de Fed tussen 2015 en 2018 een verkrappend beleid te voeren om de rentes en zijn balans weer te normaliseren. Hieraan kwam echter een eind toen de Fed in 2019 de noodzaak voelde om zijn koers om te gooien, terwijl we op dat moment te maken hadden met de laagste werkloosheid en de sterkste economie sinds tientallen jaren. Toen de pandemie toesloeg, waren de rentes nog steeds laag en was de balans nog steeds opgeblazen. De Fed was niet meer in staat om de in 2008 ingeslagen weg te verlaten.

We denken dat de Fed ook deze keer niet meer op zijn schreden kan terugkeren. De Fed heeft geen andere optie dan om, net als bij de kredietcrisis, een radicaal monetair beleid te voeren om de crisis te bestrijden. Met de mogelijke politisering van de Fed wordt in feite de weg geopend naar beleidsmaatregelen die zelfs nog extremer zijn. De tekorten kunnen met biljoenen tegelijk omhoogschieten, waarbij de markten op den duur verstikt kunnen raken in een overvloed aan Amerikaanse staatsobligaties. Het zou ons niet verrassen als de overheid zou stoppen met lenen en zou overgaan tot het ongebreideld bijdrukken van geld om de schatkist gevuld te houden. Welke politicus kan de verleiding van gratis geld weerstaan? Het monetariseren van de schatkist zou het moeilijk bereikbare inflatiedoel van meer dan 2% ook een stuk dichterbij kunnen brengen. Welke Fed-bestuurder zou dat kunnen weerstaan? De moderne geldtheorie (de zogenaamde Modern Monetary Theory) en andere vormen van monetarisering zijn populaire thema's in progressieve kringen. Onder Joe Biden zouden deze in praktijk kunnen worden gebracht. Dit kan leiden tot ongewenste inflatieniveaus in combinatie met zwakke economische groei of stagflatie.